NSAID staat voor Non Steroidal Anti-Inflammatory Drug. Het is een krachtige ontstekingsremmende pijnstiller die de pijn en zwelling van onder andere gewrichten en pezen tegengaat en de duur van de ochtendstijfheid vermindert. Bovendien werken ze koortsverlagend. Bij gebruik van een NSAID kan vermindering van de klachten al binnen enkele uren optreden. Het optimale effect wordt meestal na ongeveer twee weken bereikt.

Bij systemische sclerose:

• Deze middelen worden onder meer voorgeschreven bij pijn (bijvoorbeeld spierpijn en gewrichts- pijn), om koorts te onderdrukken en bij (lichte) ontstekingen van de gewrichten, het hartvlies en het longvlies.
• In een lage dosis kan acetylsalicylzuur een remmend effect op de bloedstolling hebben. Dit kan gunstig zijn voor mensen bij wie snel bloedstolsels ontstaan, of bij zweertjes aan de vingers.

Niet iedereen mag een ontstekingsremmende pijnstiller gebruiken. Heb je bijvoorbeeld een verhoogd risico op hart- of vaataandoeningen of nierklachten, dan zal je arts liever kiezen voor een ander medicijn. Om maag- en darmklachten te voorkomen, wordt vaak een maagzuurremmer voorgeschreven.

Voorbeelden van NSAID's zijn:

• Klassieke NSAID's:
  • diclofenac
  • ibuprofen
  • naproxen

•  COX-2-remmers:
  • celecoxib
  • etoricoxib

Bijwerkingen:

• Misselijkheid, oprispingen, maagpijn, braken, diarree, obstipatie.
• Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid, slapeloosheid.
• Vochtophoping in de weefsels, met name in handen en benen.
• Het kan een enkele keer voorkomen dat ernstige bijwerkingen optreden in het maagdarmkanaal, bijvoorbeeld een maagzweer of maagbloeding. Dit kan plotseling gebeuren, zonder enige voorafgaande klacht.
• Allergieën en overgevoeligheidsreacties.

De bijnieren in ons lichaam maken een bepaald hormoon dat ontstekingen remt. Dit hormoon is ook als medicijn verkrijgbaar. Deze medicijnen heten 'corticosteroïden' en hebben een sterk ontstekingsremmende werking. Corticosteroïden werken meestal snel: al na 24 uur kunnen je klachten verminderen. Artsen schrijven corticosteroïden vaak voor in combinatie met immunosuppressiva, die veel langzamer werken.

Corticosteroïden kunnen op verschillende manieren worden toegediend:

• Tablet
• Plaatselijke injectie (bijvoorbeeld bij een ontstoken gewricht of pees)
• Injectie in een spier voor een algemene werking op het gehele lichaam
• Smeersel: je brengt de werkzame stof zo direct mogelijk op de aangedane huid aan. Dit wordt bij locale sclerodermie voorgeschreven.

Bij systemische sclerose worden corticosteroïden voorgeschreven bij een ontstoken hartspier (myocarditis), gewrichtsontstekingen (artritis) en spierontstekingen (myositis).

Overzicht:

• betamethason (Celestone®)
• methylprednisolon (Depo-Medrol®, Solu-Medrol®)
• prednisolon (Di-adreson®, Prednisolon)
• prednison (Lodotra®, Prednison)
• triamcinolon (Triamcinolon, Kenacort®) Bijwerkingen

Er bestaan veel bijwerkingen. Deze zijn ernstiger wanneer de medicijnen langere tijd worden gebruikt en wanneer de dosis hoger is.

Mogelijke bijwerkingen zijn: botontkalking, hoge bloeddruk, hongergevoel, een dikkere vetlaag om de buik, ronder worden van het gezicht, diabetes, cataract, glaucoom, verhoogde gevoeligheid voor infecties en het dunner worden van de huid.

Bijzonderheden:

• Prednison wordt door het lichaam omgezet in het werkzame prednisolon. Sommige mensen kunnen dit minder goed omzetten, waardoor het middel niet goed werkt. Prednison wordt daarom nauwelijks nog voorgeschreven, artsen schrijven meestal direct prednisolon voor.
• Methylprednisolon wordt bij ernstige ontstekingen via een infuus gegeven.
• Omdat corticosteroïden ontstekingsverschijnselen als roodheid en zwelling onderdrukken, blijven infecties soms te lang onopgemerkt voordat zij ontdekt en behandeld worden. Wacht daarom niet te lang met een bezoek aan de arts als je denkt dat er iets aan de hand is of zou kunnen zijn.
• Bij gelijktijdig gebruik van corticosteroïden en NSAID's is er een verhoogde kans op een maag- zweer. Daarom schrijft de arts in sommige gevallen een medicijn voor om de maag te beschermen.
• Het langdurig gebruik van corticosteroïden mag meestal niet ineens worden gestopt, maar moet worden afgebouwd.
• Gewoonlijk maakt het lichaam extra bijnierschorshormoon aan bij situaties die geestelijk of lichamelijk inspannend zijn, het hormoon helpt het lichaam dan zich aan te passen aan de nieuwe situatie. Vandaar dat het bijnierschorshormoon ook wel het 'stresshormoon' wordt genoemd. Als iemand langdurig corticosteroïden gebruikt, is het lichaam niet goed meer in staat om de aanmaak van het eigen bijnierschorshormoon te regelen. Mensen die al lange tijd corticosteroïden gebruiken hebben in stress-situaties extra corticosteroïden nodig. Er is sprake van een lichamelijke stress-situatie bij koorts, infecties, medische (poliklinische) ingrepen, braken en diarree. Ook psychische stress-situaties komen voor, bijvoorbeeld een examen, een verhuizing of een begrafenis.
• Bij langdurig gebruik van hoge doses corticosteroïden neemt de kans op osteoporose (botontkalking) toe. Bij systemische sclerose komt osteoporose veel voor. Bij het gebruik van corticosteroïden zijn daarom preventieve maatregelen ter voorkoming van osteoporose nodig. Gezien de frequente maag- en darmstoornissen is het hierbij raadzaam bedacht te zijn op complicaties bij orale bisfosfonaten.
• Ook moet regelmatig de bloeddruk worden gecontroleerd, vanwege het mogelijke risico op hoge bloeddruk en de daaraan gekoppelde mogelijke nier- en hartproblemen bij het gebruik van corticosteroïden.
• Hoge doses corticosteroïden of langdurig gebruik van corticosteroïden verhogen de kans op diabetes. Het verdient aanbeveling de bloedglucose met enige regelmaat te laten controleren.
• Bij mensen met glaucoom (verhoogde oogboldruk) kunnen corticosteroïden de oogboldruk verder verhogen. Je kunt dit merken aan wazig zien, minder zien, een rood of opgezwollen oog, hevige pijn aan het oog of aan het gezicht, misselijkheid en braken. Raadpleeg bij deze verschijnselen direct je arts.
• Bij kinderen kan de lengtegroei vertragen, doordat de hoeveelheid groeihormoon vermindert. Artsen controleren kinderen die dit medicijn langdurig gebruiken voor de zekerheid op lengte.
• Overleg met je arts als je gevaccineerd moet worden. Bij vaccinatie (inenting) met levende micro-organismen, zoals BCG- of mazelenvaccin, kan een gegeneraliseerde infectie ontstaan. De combinatie wordt bij voorkeur vermeden.