Bij een auto-immuunziekte gaat er iets mis met het afweersysteem. Dat valt niet alleen indringers als bacteriën en virussen aan, het keert zich ook tegen het eigen lichaam.

Het afweersysteem

Met het afweersysteem (ook wel: immuunsysteem) beschermt het lichaam zichzelf tegen schadelijke micro-organismen. Voorbeelden van schadelijke micro-organismen zijn virussen, bacteriën en parasieten. Dankzij dit systeem kan het lichaam schadelijke micro-organismen herkennen en vernietigen.

De afweerreactie verloopt ongeveer als volgt. Als een schadelijk micro-organisme het lichaam binnendringt, wordt deze door bepaalde cellen van het afweersysteem herkend. Deze cellen zorgen er voor, samen met andere cellen van het afweersysteem, dat het lichaam antistoffen (ook wel: afweerstoffen) gaat maken: stoffen die in staat zijn de binnengedrongen micro-organismen onschadelijk te maken.

Op de plek waar de afweerstoffen tot de aanval overgaan, kan een ontsteking ontstaan. Dat betekent onder andere dat op die plek de bloedvaten wijder open gaan staan. De wijdere bloedvaten zorgen voor een snelle aanvoer van bloed en daarmee van afweerstoffen en ontstekingscellen (die de boel opruimen en proberen de schade herstellen). En de wijdere bloedvaten zorgen ook voor een snellere afvoer van afvalstoffen. Een ontsteking is te herkennen aan onder meer roodheid, pijn, warmte en zwelling door de wijdere bloedvaten. Bij een auto-immuunziekte komt het afweersysteem in actie terwijl het niet nodig is: het afweersysteem reageert op lichaamseigen materiaal. Het ziet delen van het eigen lichaam aan voor indringers. In de gezonde situatie wordt deze reactie onderdrukt en verdwijnt weer, bij auto-immuunziekten kan deze reactie blijven bestaan en zo ziekte veroorzaken.

Zie voor meer informatie: Het afweersysteem

Beschadigde haarvaten

Bij systemische sclerose raken om onbekende reden de wanden van de haarvaten beschadigd. Het gevolg is dat er extra bloed naar de bindweefselcellen rondom de haarvaten stroomt. De bindweefselcellen zien het bloed als indringer en beschermen zich door de aanmaak van extra eiwitdraden (collageen). Hierdoor ontstaat de verharding: de eiwitdraden vormen een soort ‘weefselwerkjes’ die zich tussen de bindweefselcellen nestelen.

Bovenstaande verklaart waarom er bij systemische sclerose veel verschillende klachten voorkomen. De weefselwerkjes kunnen immers overal in het lichaam terechtkomen.

Erfelijkheid

Bij het ontstaan van systemische sclerose lijken erfelijke factoren geen rol te spelen. Het is dus niet zo dat binnen een familie bij meer mensen systemische sclerose voorkomt. Wel kunnen verschillende familieleden last krijgen van reumatische klachten of andere auto-immuunziekten.

Sekseverschil

Systemische sclerose komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bij vrouwen met systemische sclerose zijn afwijkingen in de chromosomen gevonden. Dit kan de overbodige afweerreactie verklaren.