Vermoeidheid is een veelgenoemde klacht bij systeemziekten. Ook als de ziekte zich verder rustig houdt, kan de moeheid aanhouden.

Wat de oorzaken zijn van deze vermoeidheid is vaak niet duidelijk. Er zijn aanwijzingen dat de moeheid aanvankelijk veroorzaakt wordt door de klachten en de ontstekingen. Soms gaat het om een bijwerking van de medicijnen. Maar er kunnen ook psychosociale oorzaken zijn: de emoties en de verwerking hiervan kunnen zoveel energie vragen, dat je uitgeput raakt. Vaak zal de moeheid meerdere oorzaken tegelijk hebben.

Uitingen van moeheid

De vermoeidheid die mensen met een systeemziekte ervaren kan zich op verschillende manieren uiten.

• Je bent ongewoon moe. De moeheid treedt sneller op dan vroeger, is ernstiger en gaat minder snel over. Je hebt daardoor meer behoefte aan rust, maar die rust helpt lang niet altijd.
• De moeheid kan voortdurend aanwezig zijn, maar ook sterk wisselen. Vlagen van moeheid worden dan afgewisseld door vlagen met meer energie. Soms zit hier over de hele dag gezien een patroon in, maar het kan ook onvoorspelbaar zijn.
• Mensen die moe zijn beschrijven deze moeheid op veel manieren. Je kan je uitgeput, leeg, lusteloos en opgebrand voelen. Je lichaam kan letterlijk loodzwaar aanvoelen. Je ervaart de moeheid als frustrerend en ontmoedigend. Alles wat je doet vraagt een grote inspanning. Wat je doet en hoe moe je bent, staat niet meer in verhouding tot elkaar. Ook als je niets hebt gedaan, of een nacht goed hebt geslapen, kan je je moe voelen.
• De moeheid heeft allerlei gevolgen: je komt niet meer goed uit je woorden, je hebt geen zin meer in eten, je hebt geen energie meer voor seks, enzovoort. Dit kan weer gevolgen hebben voor allerlei activiteiten: je doet minder in huis en op je werk, je hebt minder contact met vrienden en familie enzovoort.

Andere klachten

Sommige mensen hebben ook klachten die te maken hebben met het denken. Ze kunnen informatie bijvoorbeeld minder snel opnemen of kunnen minder goed onder tijdsdruk werken. Ook komt het voor dat mensen snel zijn afgeleid. Ook zijn er mensen die last hebben van geheugen- en concentratieproblemen. Deze klachten worden ook wel cognitieve klachten genoemd.

Het is nog niet helemaal duidelijk waardoor deze klachten veroorzaakt worden: het denken is nu eenmaal een ingewikkeld proces. Er wordt wel steeds meer onderzoek gedaan naar deze klachten.

neerwaartse spiraal

Door de moeheid kan je in een neerwaartse spiraal terechtkomen. De voortdurende vermoeidheid maakt je emotioneel kwetsbaar. Je bent bijvoorbeeld sneller geïrriteerd, onzeker, gespannen of somber. Ook kan je je schuldig voelen omdat je jezelf een last vindt voor anderen. En misschien maak je je grote zorgen over je vermoeidheid, bijvoorbeeld omdat je bang bent dat de ziekte opvlamt.

Dit soort gevoelens versterken een algeheel gevoel van ‘malaise’: in allerlei opzichten voel je je niet goed. De moeheid is meer dan ‘ je erg moe voelen’. Het heeft op veel zaken in je leven een negatieve invloed.

Onbegrip bij anderen

Voor andere mensen is het vaak moeilijk te begrijpen dat je moe bent. Aan de buitenkant is meestal niet te zien dat je moe bent. Bovendien kan het verwarrend zijn dat je de ene dag iets wel kunt en de volgende dag niet. Dat leidt wel eens tot vervelende of kwetsende opmerkingen. ‘Maar je ziet er zo goed uit…’‘Vorige week kon je anders wel heel veel…’‘Kom op, wees een beetje flinker…’ Veel mensen bedoelen het goed, al komt dat niet altijd zo over. Vermoeidheid kan op deze manier extra problemen geven.

Als anderen je verwijten maken over je moeheid, kan je ze deze tekst laten lezen. Ook bij de ziektebeelden staat duidelijk vermeld dat vermoeidheid een van de meest voorkomende klachten is bij systeemziekten. Dit kan helpen om meer begrip te krijgen voor jouw situatie.

Onbegrip op uw werk

De moeheid kan gevolgen hebben voor je werk. Misschien kan je minder werken, moet je je werkzaamheden aanpassen of misschien moet je vaker verzuimen. Omdat moeheid voor anderen niet goed te zien is én omdat er bijna nooit duidelijke oorzaken voor zijn, kan dit tot misverstanden leiden. Bijvoorbeeld: de bedrijfsarts wil dat je weer aan het werk gaat, terwijl je jezelf daartoe nog niet in staat voelt. Of: je collega’s zijn boos omdat ze denken dat je je aanstelt, waardoor zij extra werk moeten doen.

Het is in die gevallen van belang dat je blijft uitleggen dat de moeheid een groot probleem voor je is. Probeer dit te doen zonder te klagen of jezelf te verontschuldigen. Eventueel kunt kan je je medisch specialist vragen een brief te schrijven voor de bedrijfsarts, zodat deze beter begrijpt wat er aan de hand is. Je kunt ze ook verwijzen naar deze website

Gevolgen voor je activiteiten

Door de vermoeidheid kan je niet meer al je activiteiten doen zoals je gewend was. Misschien moet je regelmatig activiteiten laten schieten, misschien moet je minder gaan werken en vaker hulp vragen aan anderen. Dit kan vervelende gevolgen hebben. Soms moet je op het laatste moment afspraken afzeggen, omdat je een aanval van moeheid hebt. Of: als je in een opwelling iets leuks doet, betaal je hiervoor de volgende dag een prijs.

Omgaan met moeheid

De vermoeidheid heeft veel invloed op je leven, dat weet je zelf als geen ander. Helaas is er over de oorzaken en de behandeling van moeheid nog maar weinig bekend. Toch hoef je de vermoeidheid niet te accepteren als een voldongen feit waar niets aan te doen is.

Wat je in ieder geval kunt doen, is leren omgaan met de vermoeidheid. Alleen zo kan je de negatieve gevolgen ervan beperken. Dit hoofdstuk geeft informatie over hoe je met moeheid om kunt gaan. In het gunstigste geval verdwijnt de vermoeidheid, in het minst gunstige geval kan je er beter mee omgaan.