Lichaamsbeweging vormt een belangrijk onderdeel van een gezonde leefstijl. Naast een aantal algemene gezondheidsvoordelen levert het mensen met een systeemziekte extra voordelen op:

• Door te bewegen kan je je spieren zo sterk en soepel mogelijk houden. De spieren spelen een belangrijke rol in de gewrichten. Ze houden het gewricht goed op de plaats en vangen schokken op. Hoe sterker de spieren zijn, hoe beter ze uw gewrichten beschermen. Voor mensen die door hun aandoening geregeld last hebben van gewrichtsontstekingen is dit belangrijk.
• Beweging heeft een gunstige invloed op de bloedsomloop: het hart is tijdens het bewegen veel actiever. Dit betekent dat het bloed beter doorstroomt en er minder snel stolsels ontstaan.
• Door regelmatig te bewegen kan je je conditie op peil brengen of houden. Hoe fitter je je voelt, hoe beter je de gevolgen van de systeemziekte kunt beperken. Als je een goede conditie hebt, zal je meer energie hebben en minder snel vermoeid raken.
• Bewegen is een prima middel om op een goed lichaamsgewicht te komen en te blijven. Overgewicht is een extra belasting voor je gewrichten. Bovendien neemt bij overgewicht de kans op hart- en vaatziekten en andere aandoeningen toe.
• Beweging is ook belangrijk voor een goede botopbouw. Bij systeemziekten worden soms medicijnen voorgeschreven die het bot juist brozer kunnen maken. Door te bewegen kan je de kans op osteoporose (botontkalking) verminderen.

Bewegen is altijd nodig

Pijn, stijfheid en vermoeidheid kunnen het lastiger voor je maken om te bewegen. Toch luidt de gouden regel: blijf altijd bewegen, hoe moeilijk dat soms ook is.

Dit advies geldt ook in de actieve fase, dus in perioden dat de ontstekingen opspelen. In deze perioden kan je op een andere manier, dus op een minder belastende manier, bewegen dan in de rustige fase. Overleg met je arts en fysiotherapeut watje wel en niet kunt doen.

Bij gewrichtsontstekingen

Voor mensen die door hun aandoening geregeld last hebben van gewrichtsontstekingen zijn er een aantal duidelijke regels over wat er wel en niet kan in de actieve perioden. Dit komt omdat hulpverleners hier relatief veel ervaring mee hebben: bij een veel voorkomende ziekte als reumatoïde artritis is er immers ook sprake van zo nu en dan opvlammende gewrichtsontstekingen. Bovendien is er veel onderzoek naar gedaan. Kort gezegd komen de regels hier op neer:

• Als je gewrichten zijn ontstoken wordt aangeraden rustige (‘onbelaste’) oefeningen te doen. Door deze oefeningen blijven je gewrichten zo beweeglijk mogelijk, terwijl je ze niet overbelast. Ga niet zelf aan de slag, maar laat je adviseren door een deskundige. De fysiotherapeut kan je een aantal specifieke oefeningen leren waarbij je de gewrichten niet al te veel belast.
• Als de ziekte rustig is, kan je meer doen. In deze fase kan je je spierkracht verbeteren of je conditie op peil te brengen. Ook kan je dan meer belaste oefeningen doen.
• Er zijn bewegingsoefeningen van Lupus Europe. https://www.lupus-europe.org/me-lupus/
• Er zijn bewegingsoefeningen voor handen bij Sclerodermie patiënten. https://www.spinsclero.com/en/projects/spin-hand-toolkit

Let op de pijn

Als je gaat bewegen, let dan altijd goed op pijn in je gewrichten. Wees extra alert als de pijn gepaard gaat met een zwelling en/of toename van de temperatuur. Deze signalen kunnen duiden op een ontstekingsreactie.

• Als de pijn tijdens een activiteit duidelijk verergert, pas de activiteit dan aan. Beweeg nog rustiger als de pijn niet overgaat, of stop met de activiteit.
• Als je aanhoudende pijn voelt (langer dan twee uur) na het doen van een activiteit, bent je te ver gegaan. Doe het de volgende keer rustiger aan.

Deze regels kan je altijd toepassen, zowel in de actieve als in de rustige fase.

Kou en warmte

• In de actieve fase kan het prettig zijn de gewrichten te koelen met een koudepakking. Koelen vóór het oefenen vermindert de pijn. Je zult daardoor gemakkelijker kunnen oefenen. Blijf oppassen dat je je gewrichten niet te veel belast.

Let bij het gebruik van een koudepakking op de volgende zaken:

• Gebruik ijs nooit direct op de huid. Het werkt goed om ijs in een natte handdoek te wikkelen.
• Koel vijftien tot twintig minuten. Als je meer pijn gaat voelen, of je krijgt een branderig gevoel, stop dan meteen met koelen.
• Koel bij acute ontstekingen om de twee à drie uur. Overleg met je therapeut hoe je in andere gevallen het beste kunt koelen.

Je kan bij de drogist of apotheek ijspakkingen kopen, maar je kan bijvoorbeeld ook een zak diepvrieserwten als ijspakking gebruiken Een washandje met ijsblokjes is minder geschikt, omdat dit zich niet goed naar uw lichaam vormt.

In de rustige fase kan warmte prettig aanvoelen. Pijnlijke spieren ontspannen er bijvoorbeeld makkelijker door. Eventueel kan je oefeningen doen in warm water, bijvoorbeeld onder de douche, in bad of in een verwarmd zwembad.